De dienstenchequesector gaat door woelige wateren. Gaande van een moeizaam sociaal overleg over loonsverhoging, veel uitval tot het in vraag stellen van hun voortbestaan. Die negatieve perceptie overschaduwt de sector, de dagelijkse inzet van de huishoudhulpen en de ondernemingen die wel investeren in hun medewerkers. Dat is in de eerste plaats jammer, maar vooral onterecht. Achter elk dienstenchequeverhaal schuilt immers een huishouden dat geholpen wordt, een onderneming die kansen biedt, en bovenal: een huishoudhulp die elke dag het verschil maakt.
Succesverhaal
De dienstencheques zijn uniek in de wereld: ze bestrijden zwartwerk en creëren jobs voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Vandaag ondersteunen meer dan 86.000 huishoudhulpen dagelijks zo’n 780.000 Vlaamse gezinnen. Voor veel gezinnen is die hulp onmisbaar voor een degelijke balans tussen werk en privé.
Een succesverhaal dus, en dat moet zo blijven. Met een jaarlijkse investering van 1,6 miljard euro, een nieuw akkoord voor de koopkracht van de huishoudhulpen, en meer transparantie in bijkomende kosten, blijft de Vlaamse Regering volop investeren in een duurzame en gewaardeerde toekomst voor al onze huishoudhulpen. Want wie vandaag zegt dat het systeem ‘ontspoort’, zoals econoom Ive Marx, moet ook durven erkennen dat het tegelijk bijna 90.000 mensen activeert die anders aan de zijlijn zouden staan.
Huishoudhulpen gezocht!
De sector kampt met een structureel probleem. De instroom van nieuwe werkkrachten stokt, de sector vergrijst. Meer dan een derde (34,87%) van de vrouwelijke huishoudhulpen is ouder dan 50 jaar, terwijl slechts 3,6% van alle huishoudhulpen jonger is dan 25. De functie blijft een hardnekkig knelpuntberoep, met de meer dan 4.000 openstaande vacatures.
Verwonderlijk is dat niet. De job wordt vaak onderschat en verdient meer waardering en respect. Het werk is fysiek zwaar, vaak onder tijdsdruk, en in wisselende omstandigheden. Bovendien werken huishoudhulpen meestal alleen. Hun job wordt te vaak onderschat, terwijl zij net bijdragen aan het welzijn van duizenden gezinnen.
Laten we dus beter zorg dragen voor zij die zorg dragen voor onze gezinnen. Een gedeelde verantwoordelijkheid van in de eerste plaats de bedrijven en de gezinnen. Behandel uw huishoudhulp met respect. Voorzie ergonomisch poetsmateriaal, veilige producten en waardeer hun inzet.
Discriminatie of respectloos gedrag horen niet thuis in deze sector. De regels om onbeschofte klanten te weren bestaan, maar in de praktijk kunnen zij nog te gemakkelijk van de ene onderneming naar de andere overstappen. Hier ligt een belangrijke taak voor de sector: wie mensen respectloos behandelt, hoort geen beroep meer te kunnen doen op huishoudhulpen. Ook niet bij andere ondernemingen.
Financiële leefbaarheid
Sommige stemmen vanuit de linkerzijde schetsen een karikatuur van de dienstencheque-ondernemingen, alsof zij zouden baden in de winst. De realiteit is veel genuanceerder. Gemiddeld blijft de winst onder 1% van de omzet, goed voor amper 0,25 euro marge per gepresteerd uur. Een cijfer dat overigens enkel daalt. Meer dan één op drie ondernemingen sloot 2023 af met verlies. Dat blijkt uit een analyse van Graydon. Enkel schaalvergroting zorgt voor leefbare en weerbare ondernemingen.
Slinkende marges zorgen ervoor dat bedrijven extra kosten aanrekenen bij de klant. Maar sinds 1 oktober is hier helderheid in, dankzij de online prijsvergelijker. De nieuwe online prijsvergelijker, sinds 1 oktober actief op initiatief van minister Zuhal Demir, brengt gelukkig meer transparantie. Gezinnen kunnen nu zien waar hun bijdrage naartoe gaat - zoals bijvoorbeeld een opleiding, begeleiding of werkingskosten - en zo een bewustere keuze maken.
Maatschappelijke meerwaarde
De cijfers zijn belangrijk, maar ze vertellen niet het hele verhaal. De sector barst van de goede voorbeelden die te weinig aandacht krijgen. Tijdens mijn werkbezoeken zie ik ondernemingen die écht investeren in hun mensen.
Een mooi voorbeeld is de Glowi Cycling Academy van het Poetsbureau. Daar leren huishoudhulpen elektrisch fietsen, worden verkeersregels herhaald en wordt hun mobiliteit vergroot. Zulke initiatieven versterken niet alleen de zelfredzaamheid, maar ook de trots van de werknemers.
Andere ondernemingen begeleiden hun medewerkers dan weer bij huisvesting, taallessen of de inschrijving van kinderen op school. Dat is maatschappelijke integratie in actie. De dienstencheques kunnen zo uitgroeien tot een springplank naar andere sectoren, zoals zorg of kinderopvang.
Ik zie het dienstenchequesysteem dan ook niet als geen probleemkind, maar wel als een waardevolle pijler van onze samenleving. De sector verdient meer vertrouwen. Vertrouwen in ondernemingen die investeren, in gezinnen die waarderen, maar vooral in de huishoudhulpen die elke dag het verschil maken.
